Oei, ik krijg kritiek – 8 tips om ermee om te gaan

Stel, iemand spreekt je aan over iets dat je hebt gedaan of hoe je je gedraagt. Je merkt dat je het niet makkelijk vindt om kritiek te ontvangen. Je ziet het als een aanval op jezelf en krijgt het idee dat de ander je expres wil kwetsen en je schiet daardoor in de verdediging. Of je slaat helemaal dicht en durft de confrontatie niet aan te gaan. Hoe opbouwend het misschien bedoeld is, zo komt het niet bij je over en je blijft er dagenlang last van houden.

Associatie met verlies

We associëren kritiek met verlies van bijvoorbeeld je eigen reputatie, hoe denkt iemand over jou,dat je afgewezen kan worden, dat je een vriendschap kwijtraakt of het verlies van een liefdesrelatie. Dat voelt heel vervelend en het is soms zelfs ziekmakend.

Hoe omgaan met kritiek

Je doet auditie, een examen of je levert werk af en je krijgt een negatieve beoordeling of opbouwende kritiek te horen. Je voelt hoe je maag zich omdraait. Ik denk dat we dat allemaal wel herkennen. Wat doe je op dat moment?

1. Blijf kalm en adem door

Het heeft geen enkele zin om meteen in de verdediging te schieten, daarmee gooi je olie op het vuur. Als je direct in de verdediging schiet, lukt het ook niet meer goed om te luisteren. Je mist dan misschien wel essentiële informatie. Voor je het weet ga je dan de verkeerde aannames doen en kan je wel eens heel impulsief gaan reageren en handelen. Neem een moment rust en haal adem. Het is prima om even afstand te nemen. Helemaal als je eigenlijk de vlammen omhoog voelt schieten. Schakel daarna over naar de onderstaande stappen.

2. Zorg voor duidelijkheid

Voordat jij iets met de kritiek kunt doen moet je precies weten waar het over gaat. Als degene die voor je staat het kritiek heeft geleverd, herhaal dan de boodschap:
“Als ik het goed heb begrepen vindt jij dat ik…”. De ander kan het dan beamen dat het klopt, of juist een toelichting geven, omdat het eigenlijk anders bedoeld was. Zo kan jij beter filteren of het hier om opbouwende of afbrekende kritiek gaat.

Luister naar de ander, vat tussendoor samen wat je hoort om te checken of je het goed hebt begrepen en vraag door om te achterhalen wat de ander bedoeld. Het fijnste is als de ander voorbeelden kan geven. Zo heb jij een beter beeld bij wat je zou kunnen verbeteren of anders kan doen.

3. Maar de kritiek is onterecht

Komt er iemand naar je toe met, in jouw ogen totaal onterechte kritiek op je prestatie? Onderzoek dan ook nu weer door middel van Luisteren, Samenvatten en Doorvragen wat er wordt bedoeld en vraag om concrete voorbeelden. Maar als je merkt dat het echt onterecht is, ga er dan niet meer in mee. Een simpele
“Bedankt, ik zal kijken wat ik met jouw input ga doen”. is voldoende. Schiet niet in de weerstand. Ga je gelijk niet halen, maar bedank en neem afstand.

4. Neem de tijd

Geef het eerlijk aan als je tijd nodig hebt om na te denken. Zeg dan dat je er later op terug komt. Niet iedereen kan meteen reageren. Dit geeft je de kans om het allemaal even te laten bezinken. Vaak zijn de scherpe randjes er de volgende dag vanaf. Je kan dan weloverwogen en minder vanuit emotie reageren. Dat is voor alle partijen, maar vooral voor jezelf echt heel prettig.

5. Toon begrip en dankbaarheid

Dit klinkt vreemd: ‘toon begrip en dankbaarheid’, maar dit bedoel ik precies zoals het er staat. Je verwacht dat jij het slachtoffer van deze onbedoelde nare kritieken bent, maar realiseer je je dat als iemand jou opbouwende kritiek geeft, dat iemand dat vanuit een goede intentie doet? Om jou te helpen om te groeien? Omdat diegene het beste met je voor heeft? Dat diegene bereidt is om zelf alle moed bij elkaar te rapen, om jou te helpen? Want het is niet altijd makkelijk om degene te zijn die deze kritieken moet leveren. Ik wijs jaarlijks heel veel mensen af na audities en vertel ze dan ook waarom. Soms word ik overmand door schuldgevoelens, maar toch ga ik het aan, want ik wil dat iemand er iets van leert. En dat doe ik met de beste bedoelingen. Geloof me, dat is echt niet altijd eenvoudig. Het is aardig als je daar wel begrip en dankbaarheid voor op kunt brengen, want iemand vindt jou dus de moeite waard om je naar een hoger niveau te tillen.

Overigens, als iemand jou bewust afkraakt dan is er iets mis met deze persoon. Bedank diegene kort en vriendelijk en verlaat direct het veld. Jij bent niet verantwoordelijk voor andermans misère en je hoeft er al helemaal niet de dupe van te worden.

6. Twijfel over de kritiek

Twijfel je of de kritiek wel waar is, of misschien deels waar. Herken je jezelf er niet in? Maar je twijfelt, omdat je je realiseert dat je misschien tegen een blinde vlek aan bent gelopen. Vraag het dan aan iemand die je vertrouwd. Vraag om een second opinion.

Vraag sowieso om concrete voorbeelden. Ook als je je wel in de kritiek herkent, is dit zinvol. Want als jij precies weet welke gedrag vervelend is voor de ander, of wat je in je presentatie beter had kunnen doen, dan kan je er gerichter mee aan de slag om het te verbeteren.

7. Persoonlijke ontwikkeling

Goed incasseren draait om mentaal veranderen. En dit zorgt voor persoonlijke groei. Je wordt hier een stuk sterker en groter van. Probeer steeds tegen jezelf te zeggen dat de kritiek niet bedoeld is om je te kwetsen. Mensen geven je kriteik om jou en/of jouw organisatie vooruit te helpen. Natuurlijk kan je het zien als een vervelende vorm van advies geven, maar goede kritiek kan je zo ontzettend helpen om verder vooruit te komen. Het is echt zinvol om naar goede, opbouwende kritiek te luisteren en het niet persoonlijk te nemen. Het gaat niet om ‘jou’ als persoon, maar om de prestatie of je manier van handelen. Dat zegt verder niets over jou persoonlijk.

8. Respectvol lief zijn

Blijf niet hangen in negatieve emoties. Daardoor ga je alleen maar aan jezelf twijfelen en dat is niet lekker voor je zelfvertrouwen. Blijf liefdevol naar jezelf. Haal uit de situatie wat voor jou belangrijk is en waar je wat mee kan. Verbeter wat je kan verbeteren. Verander wat je kan veranderen. Al het andere gooi je overboord. Als het niet in je cirkel van invloed zit, kan je namelijk niets mee. Dit is ook het moment dat als je er pijn van in je buik krijgt en je voelt je toch wat overmand door emotie, om juist dan een extra uurtje voor jezelf te nemen. Ga lekker wandelen. De natuur in doet wonderen. Ga lezen. Neem een massage. Volg een yogaklas. Laat het vervelende gevoel in ieder geval niet de overhand nemen, maar:

1. beslis wat je er van wil leren/wat je belangrijk vindt/wat je er mee wilt doen
2. onderneem daar actie op
3. blijf voor jezelf zorgen!

De grote vraag is nu natuurlijk: hoe ga JIJ om met kritiek? Laat een berichtje achter hieronder. Ik ben namelijk heel benieuwd naar jouw verhaal. Of misschien ben jij wel iemand die door de functie waarin je werkt, of omdat je die rol thuis hebt, of omdat het in je zit, kritieken levert? Laat het even weten!